[ Gepubliceerd in Extra #5 | 2010 ]
Boekportret was een reeks portretterende interviews met fotografen aan de hand van vijf boeken. Naast Rob Hornstra o.a. met Vivianne Sassen, Hellen van Meene (afbeelding) & Lidwien van de Ven.
Rob Hornstra (Borne (NL), 1975) heeft zeker zes meter fotoboeken aan zijn wand. “Fotoboeken vertellen zoveel over de wereld op een heel interessante manier. Als ik zou stoppen met fotograferen, zou ik zeker niet stoppen met het kopen van fotoboeken. Sterker nog: ik raad het iedereen aan!”
Het bekijken van fotoboeken is belangrijk voor hem, dat staat vast. Toen hij voor het eerst in Rusland was geweest (veel van zijn projecten gaan over Rusland en de voormalige Sovjet staten) en iemand zijn foto’s zag, wees die persoon hem op het boek ‘Mr.Mkhize’s Portrait’ (over leven Zuid-Afrika tien jaar na het beëindigen van het Apartheidsregime) van Adam Broomberg & Oliver Chanarin. “Met dat boek viel alles op zijn plaats. Daar stonden foto’s in die ik zelf gemaakt zou kunnen hebben, alleen was ik toen nog niet zo goed. Hun benadering was precies zoals ik het zou willen doen. Dat boek is sindsdien een bron van inspiratie gebleven.”
Voor deze editie van Boekportret koos Hornstra vijf boekjes die op twee fronten overeenkomsten hebben. Het eerste springt meteen in het oog: ze zijn allemaal van een zeer bescheiden formaat. Het tweede heeft te maken met hoe de fotograaf zijn of haar onderwerp heeft benaderd: “Al deze boekjes zijn dromerig en poëtisch; gericht op associatie. De fotograaf laat veel aan de verbeelding van de kijker over. Ik houd erg van dit kleine formaat. Het is intiem, prettig voor op de bank. Het formaat maakt bovendien dat je er helemaal wordt ingezogen: jij moet naar het boek toe in plaats van dat het boek zich aan je opdringt door het formaat. Wat mij betreft is dit dan ook een pleidooi voor het kleine fotoboek.”
Karianne Bueno – Asper
Schaden, 2010 | ISBN : 978-3932187803
Bueno fotografeerde het plaatsje Asper op het platteland van België. Een plaatsje waar tijd geen grip op lijkt te hebben. Portretten, details en landschappen wisselen elkaar af. “Het doet me denken aan het werk van Rinko Kawauchi, maar dan minder weeïg. Het is poetisch zonder dat het met sentimentele sju doordrenkt is. Ze heeft er een soort Hollandse soberheid aan gegeven. Het resultaat spreekt me erg aan.”
Dana Popa – Not Natasha
Autograph ABP, 2009 | ISBN: 978-1-899282-08-1
‘Not Natasha’ is een boek over jonge oost-Europese vrouwen die werden gedwongen om te werken in de seksindustrie in west Europa. “Het onderwerp is al vaak behandeld maar niet uitgemolken. Er is wel een soort tegenzin tegen dit soort onderwerpen omdat het vooral ellende is. Popa heeft het onderwerp op een heel eigen wijze belicht, en dat maakt het een prettige en goed geslaagde toevoeging.” De precieze geschiedenissen blijven onderbelicht om praktische redenen -de geportretteerde meisjes wilden niet altijd herkenbaar op de foto-, maar het versterkt ook het gevoel van mysterie rondom het onderwerp. “Ze heeft anonieme portretten gecombineerd met portretten van familieleden en foto’s uit het bezit van de slachtoffers zelf. De uitspraken naast de foto’s werken confronterend. Dit is geen standaard zielige meisjes boek, maar een heel goed document dat de vinger heel precies op de zere plek weet te leggen.”
Wytske van Keulen – We would come to doubt everything. And everything would come to doubt
Uitgegeven in eigen beheer, 2010 | ISBN: 978-90-813733-1-9
Voor ‘We would come to doubt…” volgde Van Keulen de bestaande persoon Juan de la Torre. Het boek is een combinatie van een fictief verhaal en documentaire beelden. “Ik vind het heel knap hoe ze met haar werk op de rand van fictie gaat zitten. Ik hou ervan als een fotograaf gaten laat vallen en een beroep doet op de associatie. Alleen de geoefende fotoboekenlezer kan hier chocola van maken. Ik gebruik ook wel van die ‘gaten’, maar ik vermoed dat ik een iets groter publiek wil bereiken dan Wytske. Ik vind wel dat mensen laten nadenken over foto’s de meest effectieve manier is om je werk over te brengen. Dat bereik je door iets niet kant en klaar voor te schotelen.”
Jason Eskenazi – Wonderland; A Fairy Tale of the Soviet Monolith
De.MO, 2008 / Red Hook Editions, 2009 (herdruk) | ISBN 978-0-9841954-0-4
“Meestal als er boeken uitkomen over het onderwerp waar ik mee bezig ben, dan koop ik die. “ ‘Wonderland’ schetst een beeld van de collectieve utopische droom over het Sovjetverleden, de werkelijke nachtmerrie die daaronder schuilgaat en de realiteit van na de val van het communisme. “Het boek heet niet voor niets een sprookje: ‘ridders’, oorlogen, prinsessen, bals… Alles komt langs. Het is bovendien het ultieme voorbeeld van die associatieve manier van werken. Het boek zit vol met heftige tegenstellingen van keiharde oorlogen en mierzoete danswedstrijden en spelende kinderen. Het is aan de kijker om de kloof tussen die beelden te overbruggen. Het frappante is dat het daadwerkelijk naast elkaar bestaat.
Boeken als dit leveren overigens niet direct inspiratie voor mijn eigen werk. Het is vooral interessant om te zien hoe een fotograaf omgaat met eenzelfde gebied, wat voor keuzes hij maakt.”
Luc Delahaye – Winterreise
Phaidon Press, 2000 | ISBN: 978- 0714839974
“Dit boek heb ik al heel lang en vormt een uitzondering op mijn voorgaande opmerking. Het is namelijk directe inspiratie geweest voor wat ik in Rusland wilde gaan doen. Ik wilde niet de foto’s hercreëren, maar wel de situaties opzoeken die hij had aangedaan.” Delahaye reisde in de winter van 1998/99 drieënhalve maand door Rusland om een portret te schetsen van de gewone Rus en van binnenuit het Rusland van nu te laten zien. In eerdere besprekingen gaat het ook over schoonheid, maar dat ziet Hornstra niet zo. “Ik vind het een gitzwart verhaal, zonder een spoortje hoop. Logisch, want in die tijd –vlak na het failliet van het communistisch regime en de mislukte poging tot privatisering van veel instanties- was er helemaal niets: geen perspectief, geen eten, alleen drugs en drank. Ik vind het een mooi document omdat het nu niet meer gemaakt zou kunnen worden. Niet alleen omdat de situatie is veranderd, maar ook omdat hij op plekken binnenkwam waar je nu met geen mogelijkheid meer toegang tot krijgt.”
—
In april 2010 vertrekt Rob Hornstra voor de derde maal naar Sochi, een stad in de subtropische, voormalig Sovjet staat Abchazië, waar in 2014 de Olympische Winterspeken zullen plaatsvinden. Samen met journalist en filmmaker Arnold van Bruggen brengt hij de aanloop naar de Spelen en de onherroepelijke veranderingen die dat inhoudt in kaart.
