[ Gepubliceerd in 100% EXPO 23 – juni-aug 2018 ]
Tussen maart en oktober 2018 wordt Antwerpen maar liefst vijf kunstprojecten rijker. Op initiatief van het district, en met ondersteuning van enkele partners uit het kunstenveld, kregen bewoners van het postcodegebied 2018 de gelegenheid actief mee te denken over vorm en inhoud van die werken. Een serie voorstellen, inspiratiebezoeken, stemrondes en pittige discussie, resulteerden in een opdracht voor vier veelbelovende jonge kunstenaars.
KWALITATIEVE LEEFOMGEVING
Er is een onmiskenbare onderstroom die niet alleen de kunsten beroert (Urban Track van Prospekta, Extra City en de stad), maar op een breed maatschappelijk niveau zichtbaar is. Denkers en doeners starten initiatieven waarin het ontwikkelen van de stad als kwalitatieve leefomgeving voor een super diverse groep bewoners centraal staat. Samenhang en verbinding moet niet automatisch meer gezocht worden op het vlak van ideologieën, maar op het niveau van de plek waar men samenleeft. Kunst kan op allerlei manieren een katalysator zijn binnen dat proces. Oftewel, met woorden geleend uit de visie van Extra City, “[kunst] spreekt ons aan omdat ze dieper graaft en graag traag en onderzoekend in dialoog gaat met de werkelijkheid voorbij de kunstwereld.”
Een andere manier om door kunst mensen te verbinden is bewoners samen een kunstwerk te laten kiezen. Het bevordert sociale relaties en fleurt bovendien de buurt op. In het geval van Expo 2018 werd dat proces zorgvuldig begeleid. Bewoners maakten een wijkrapport met daarin noden en wensen. Daarnaast werden er inspiratie-uitstapjes naar het Middelheim Museum en Rotterdam aangeboden. Op basis daarvan stelde een team experts enkele jonge kunstenaars voor die hun sporen al verdiend hebben, waaruit bewoners er één kozen. In de laatste fase voor uitvoering was er nog inspraak in plaats en ontwerp mogelijk. Niet alle 70.000 inwoners van het postcodegebied werden bereikt, maar Bram Vanmeervelde was aangenaam verrast door de oprechte interesse.
Een kunstenaar heeft de verantwoordelijkheid betrokken te zijn bij de maatschappij
MENSEN VERBINDEN
Bram Van Meervelde (1991) werd gekozen door de wijk Klein Antwerpen / Harmonie. Hij werkt niet voor het eerst in de openbare ruimte, maar dit is wel een van de eerste officiële opdrachten. “Een kunstenaar heeft de verantwoordelijkheid betrokken te zijn bij de maatschappij. Het geeft je de mogelijkheid dat wat er speelt te vertalen naar een leesbaar beeld. Ik vind het niet interessant om alleen binnen de kleine kunstwereld te werken, ik wil dat iedereen het ziet en begrijpt.”
Van Meervelde’s werk heeft vele vormen, maar het is steeds grappig, kritisch, én een beetje stout. In 2016 maakte hij een krant met foto’s van rond de Belgiëlei zwervend meubilair nadat hij ze in camouflagepatroon had gespoten, refererend aan de patrouillerende militairen die ondertussen bij het straatbeeld zijn gaan horen. “Voor een opdracht als deze moet je wel een beetje neutraal blijven. Het is belangrijk voor mij dat mensen het begrijpen en dat ik iets kan overdragen. Ik voel me ook verantwoordelijk, het is wel hun belastinggeld!”
Aan de wijkbewoners presenteerde hij drieënveertig ideeën. Vier worden er uitgevoerd, waaronder een aantal roodbruine molshopen op het plantsoen halverwege de Belgiëlei. “Die staan voor wat er in de buurt speelt: de ontwortelde bomen, de werken, de ondergrondse tram, een grasperk waar niemand wat aan heeft. Ik word heel tevreden bij het idee dat mensen zich vragen gaan stellen.” Voor het metselen van een werk in het Albertpark wordt een lokale vakschool ingeschakeld. “Heel tof om op die manier iedereen te verbinden.”
De kunstwerken blijven een jaar staan.
> Haringrode / Groen Kwartier – Gerard Herman
> Klein Antwerpen / Harmonie – Bram Van Meervelde
> Markgrave – Co-creatie kinderen, ouderen en mensen met visuele beperking
> Zurenborg – Nick Hullegie
> Brederode – Mark Požlep
Een rondwandeling langs de vijf werken wordt ondersteund met een publicatie en middels de Antwerp Museum App
