[ Gepubliceerd in PF01 – 2019 ]
Zijn studio is te rommelig in de aanloop naar de solo-expositie bij het FOMU in Antwerpen, het is er bovendien koud – de keerzijde van de industriële plekken die Sébastien Reuzé inspireren. Hij ontvangt thuis in Brussel waar hij tussen afwas en tentoonstellingsmaquette laveert, onderwijl liefdevol een bosje gele tulpen arrangerend in een lazuurblauwe vaas. “Tijdens het afdrukken en selecteren zet ik geen bloemen neer omdat ik niet door de kleur beïnvloed wil worden.” Kleur en de fysieke verschijning van een foto spelen een hoofdrol in Reuzé’s eclectische praktijk. Die praktijk bevindt zich op het snijvlak van fotografie en sculpturale installatie, gecomplementeerd door een gestage stroom publicaties. Een praktijk die tegelijk serieus, toegankelijk en speels is en waarin vorm en onderwerp een evenwichtig duet dansen.
Veel bedenktijd had Reuzé niet nodig om te beslissen op welke manier hij de carte blanche voor zijn tentoonstelling zou inzetten. In 2018 publiceerde hij ‘Colorblind Sands’, een reeks foto’s die leest als een alternatieve road trip door een semi-fictief landschap. Het Amerikaanse landschap dat door het werk van fotografen als Robert Adams en Edward Weston op het collectief netvlies gebrand is, een vertrouwd landschap, zelfs wanneer je het nooit met je eigen ogen hebt aanschouwd.
“Er was geen gelegenheid om iets geheel nieuws te maken, maar in het boek komen een paar motieven voor waarop ik wilde voortborduren. De gele zonnen waren al gemaakt, met de rotsen wilde ik nog verder. Ik wilde een soort nieuw landschap, een nieuwe horizon creëren. In plaats van liggende beelden maakte ik staande beelden die, door ze naast elkaar te hangen, opnieuw een landschap vormen.” Sébastien Reuzé maakte de opnamen hiervoor in Monument Valley, heel vroeg op een verlaten, met sneeuw bepoederde kerstochtend. “Oog in oog met dat beroemde landschap wist ik meteen hoe ik de foto wilde afdrukken: op een reststuk agfa kleurenpapier dat ik had gebruikt voor mijn afstudeerproject aan de academie. Ik wilde ze heel grof afdrukken, met dezelfde intensiteit waarmee ik foto’s van een spontane striptease in een New Yorkse bar had gemaakt (Reuzé verbleef in 1996-1997 in de VS – LLtV). Dit rood is het resultaat van in de vergroter alles op nul te zetten. Door de kleuren niet in te stellen of aan te passen druk je op de technisch meest simpele manier. Het resultaat is ruw en expressief. Met de ‘geste’ die ik tijdens het printen toevoeg”, Reuzé brengt zijn handen naar zijn hart en steekt ze dan met een uitnodigend gebaar naar voren, “geef ik vorm aan een instinctieve intentie. Dat vertaalt zich naar een concreet resultaat waarmee ik een andere positie inneem ten opzichte van zowel onderwerp als medium.”
We stuiten op een belangrijk punt. Reuzé heeft een enorme waardering voor die vroeg Amerikaanse, technisch perfecte opnamen. “Ik voel de magie, de concentratie, de liefde van de fotograaf voor het landschap. Die beelden raken wel degelijk een snaar, maar toch heb ik een probleem met beelden die zo dicht bij de ‘waarheid’ willen komen. Ik dacht, en denk nog steeds, dat ik beelden moet maken die ook een fysieke relatie tot het onderwerp hebben. Ik zoek naar een vertaling van mijn persoonlijkheid, van mijn reflectie op de fotografie. Die overdracht, samen met sociologische aspecten, het objectmatige en een historische notie zijn de vier bronnen die mijn werk voeden.”
De gevoelswaarde van kleur
Een gesprek met Sébastien Reuzé is niet compleet zonder over kleur te spreken. Kleur is niet alleen vorm, maar ook onderwerp en een extra betekenislaag over zijn beelden die niet zelden vervreemdend werken. Het feit dat hij kleurenblind is maakt zijn relatie tot kleur complex en uitdagend, en het heeft zeker bijgedragen tot experimenteren ermee. “Kleur is onontbeerlijk voor de wijze waarop wij de wereld om ons heen ervaren,” schrijft Kassia St Clair in ‘Het geheime leven van kleuren’. En, alluderend op de subjectieve ervaring van kleuren, “er is geen exacte, universele omschrijving [te geven].” “Toch wel”, denkt Reuzé, ‘hoewel dat heel moeilijk is. We zouden ze kunnen beschrijven op basis van het effect dat ze op ons hebben.” Hij verduidelijkt met een voorbeeld. “Dat nummer dat nu op staat – vrienden van me vinden het vreselijk – zit onder een belangrijke scene in de film ‘Blue Velvet’. Door die connotatie, twee jonge, kuise mensen kussen voor het eerst met elkaar, heeft de muziek betekenis voor mij. Met kleur is dat net zo. Het geel bijvoorbeeld gebruik ik ten eerste omdat het lang mijn lievelingskleur was; provocerend, aanzwellend, dynamisch, positief. Het doet me denken aan de Franse Rivièra waar ik lang gewoond heb, aan het warme licht in Nice, de geel geverfde huizen. Ik heb geprobeerd dat in het werk met de zonnen te vertalen.”
“Het werk met de gele zonnen gaat ook over het experimentele en chemische proces én de de zonsondergang als onderwerp binnen de fotografische traditie. Dat het uitermate clichématig is neemt niet weg dat een zonsondergang een prachtig fenomeen is.” Bij een eerste ontmoeting met Reuzé’s abstract ogende werken is niet duidelijk is of de doka-experimenten toevallig op het natuurfenomeen zijn gaan lijken, of dat andersom het geval is. “Ik probeer het genre her uit te vinden en er een zinnige vorm voor te vinden. In feite is het landschapsfotografie, maar door het onderwerp te abstraheren en te herhalen wordt de zon een symbool met eigen betekenis en kwaliteiten.”
Buiten tijd en plaats
Nog even terug naar het landschap, een geliefd thema in de geschiedenis van de fotografie en binnen Reuzé’s oeuvre. Hij behandelt het niet als specifiek onderwerp maar het vormt steeds een bijna vanzelfsprekend uitgangspunt. Zoals heel het leven zich afspeelt tegen de achtergond van dat landschap waarin, tijdens wandelingen, vaak ideeën ontstaan. Reuzé begrijpt de fotografie zelf als een continent: “Het wordt op zoveel vlakken gebruikt, er is altijd iets te ontdekken. Ik doe dat binnen mijn werk ook, springen van het ene naar het andere onderwerp, van het ene naar het andere medium.”
Ook zijn tentoonstellingen vat Reuzé op als een landschap, een soort virtuele wereld. De bezoeker wordt uitgenodigd zich onder te dompelen in een georchestreerd geheel. Afdrukken die duidelijke sporen van het maakproces bevatten, soms ingelijst, soms los aan de muur gespijkerd. De beelden komen van de muren af de ruimte in, als sandwich bord en, sinds ‘Colorblind Sands’ ook uit de foto’s. Her en der hangen, staan en liggen objecten zoals gekristalliseerde rotsblokken. “Wat ik waardeer aan de schilderkunst van Walter Swennen en vooral aan het multidisciplinaire werk van Pierre Huyghe is dat ik erin kan verdwijnen zonder nog aan iets anders te denken. Dat zijn transformerende ervaringen. Door gefotografeerde objecten ook in de ruimte te plaatsen creëer ik een nieuwe realiteit, een psychologisch landschap vol fictieve feiten. Fotografie is vaak heel gedefinieerd wat betreft tijd, en zegt altijd iets over het verleden. Ik probeer mijn werk in een niet gedefinieerde tijd te plaatsen, de objecten helpen me daarbij.”
Vrij zijn als ideaal
Sébastien Reuzé heeft grote affiniteit met de fotografie in zijn totaliteit hij heeft dan ook een kleine kanttekening bij de manier waarop het doorgaans wordt gepresenteerd. “Ik vind het belangrijk dat we vrij zijn. Zeker in de fotografie, ikzelf incluis, zijn we teveel op dat ene medium gericht. Ik zie op academies wel een kentering in die zin dat studenten de grenzen aan het verkennen zijn. Het blijft moeilijk om radicaal en toch kloppend te zijn. Dus op de vraag of ik een boodschap heb kan ik antwoorden met ‘misschien’. “Het is onvermijdelijk een heel persoonlijk antwoord dat voortkomt uit mijn relatie met het medium en uit het feit dat ik hier, in Noord Europa ben als zuiderling. Ik ontdekte dat het hier donker, zwaar, treurig was en vroeg me af waarom de dingen niet met kleur gezegd konden worden. ‘Hier zijn de kleuren’ wil ik met mijn werk zeggen”, benadrukt Reuzé met een breed armgebaar. “Er is een intieme relatie tussen fotografie en de dood. Het is moeilijk om in dit medium optimisme uit te drukken zonder naïef over te komen. Dat is inherent aan fotografie, omdat alles wat je vastlegt tot het verleden behoort. Dat is wat ik probeer te overstijgen, waar ik iets tegenover wil zetten, iets met de potentie om ons op te tillen.”
Sébastien Reuzé (1970, Frankrijk) woont en werkt in Brussel. Hij studeerde aan de Ecole Nationale des Arts Visuels de la Cambre, Brussel (1993-1997). Reuzé publiceert regelmatig boeken en edities, die laatste onder de naam Herman Byrd Editions. Publicaties (selectie): ‘Colorblind Sands’, Art Paper Editions, 2018; ‘Indian Springs’, Éditions Centre de la Photography Genève + Herman Byrd, 2016; ‘Brooklands’, Stad Brussel, 2012; ‘Wavelenghts of Light’, Contretype, 2010Sébastien Reuzé wordt vertegenwoordigd door Galerie Catherine Bastide, Brussel. In 2005 won hij de Young Belgian Art Prize, in 2011 nam hij deel aan het programma Hors les Murs van het Institut Français.
www.sebastienreuze.net