Dit is het vervolg op De schoenengeluksindex

Ik ben elk moment van mijn leven doodsbang geweest, maar dat heeft me er nooit van weerhouden de dingen te doen die ik wilde doen
– Georgia O’Keeffe, schilder

Het zag er naar uit dat mijn ongenode gast voorlopig niet uit zichzelf zou vertrekken. Ik kon kiezen: me uitputten in een offensief om hem toch zover te krijgen of me neerleggen bij zijn aanwezigheid in de hoop dat hij op den duur zijn interesse zou verliezen. Eén les had ik alvast geleerd: hoezeer mooie (nieuwe) spullen (vooral schoenen, rode, groene en azuurblauwe schoenen) ook een verzachtende werking hebben, die is altijd maar tijdelijk. Maslow liet ze niet voor niets weg uit zijn behoeftenpiramide.

Uit de cursus mindfulness en het schap vol zelfhulpboeken leerde ik dat accepteren en loslaten het beste effect sorteert, maar de oerbuik veroorzaakte een primaire paniekreactie (het zijn de darmen die ons erop wijzen dat wij dieren zijn) die een analyse op meta-niveau van reactie en oorzaak onmogelijk maakte. Ik bood Oom laf het hoofd en bewees maar weer eens dat wanneer het nodig is de aangeleerde technieken in te zetten, dat het allerlaatste is waar je aan denkt. Had ik in beter tijden maar braaf elke dag geoefend met heel bewust tanden poetsen en rozijnen eten, verweet ik mijzelf. Als standje raket eenmaal aanstaat verdwijnen triviale zaken pijlsnel uit zicht, zelfs als je weet dat de brandstoftank maar halfvol zit.

2.
De actualiteit voorzag steeds in voldoende reële aanleidingen voor de angst en de terreur had op mij precies het beoogde effect: binnen blijven en het leven staken. Een gevoelige inborst en een uitstekend functionerende fantasie zijn krachtige ingrediënten voor een spectaculair chemisch experiment; denk van kleur veranderende rook in erlenmeyers die zicht en adem belemmeren.

Mijn partner koos voor de naïeve benadering en dat gaf mij het gevoel dat mijn zorgen over de toekomst (wereldoorlog drie, een burka moeten dragen, overstromingen, een kernramp) uit het luchtledige gegrepen waren. Misschien was het een extreme tegenreactie om mij bij zinnen te brengen, maar de uitwerking was averechts en maakte dat ik me steeds meer ging schamen voor mijn sombere buien. Ik probeerde ze te verbergen en te zwijgen over de door mijn kop jagende gedachten, ik poogde ‘normaal’ te doen, maar hoe was dat? Wijs als het lichaam is sprak mijn fysiek boekdelen, met als gevolg dat partnerlief zich steeds verder terugtrok naarmate ik hem meer als enige houvast ging beschouwen.

Van een fobie of angststoornis is sprake als de angst:
– buiten verhouding en vrijwel altijd aanwezig is;
– enorm verschilt van gewone emotie;
– niets meer te maken heeft met een reactie op de omgeving;
– het dagelijks functioneren belemmert
psyq.nl

3.
Sommige dagen kon ik niets anders dan overleven. Ik raakte uitgeput van misselijkheid, hartkloppingen, overactieve darmen, zweten, haaruitval en overgevoeligheid voor geluid. Ik ging alles zinloos vinden, vooral mijn werk dat me als gebroddel in de kantlijn toescheen (en nog steeds wel een beetje, hoewel iedereen op zijn eigen manier een bijdrage kan leveren aan een positievere samenleving). Mijn bewegingsruimte werd steeds geringer: ik ging niet meer naar feestjes, in de bioscoop zitten was een kwelling, ik durfde niet over de Meir te fietsen, ik stapte een station eerder uit om Antwerpen Centraal te mijden, ik bevroor bij elk laag overvliegend vliegtuig (best vaak als je onder de aanvliegroute van een klein vliegveld woont), verwijderde alle actua apps van telefoon en tablet en vermeed een blik op de krant te werpen in de supermarkt en bij mensen thuis (heel erg onhandig als je graag je geld wil verdienen met journalistiek bedrijven). Ik voelde me eerder onveilig bij de militairen op straat dan beschermd. Weten hoe een Kalasjnikov er van dichtbij uitziet stond niet perse op mijn verlanglijstje.

Elke poging om de angstgedachten en gevoelens te neutraliseren voelde als ploegen op rotsen, als in de ban raken van het type oudere man die je door zijn redenaarskunsten en overwicht van zijn gitzwarte wereldbeeld weet te overtuigen. Luisteren naar gregoriaanse zang terwijl ik eenzaam achter mijn computer zat, emdr-therapie, hardlopen, kundalini yoga, heel gezond eten of juist toegeven aan de lokroep van een bier en chips, het leek allemaal geen zier te helpen. Vooral raakte ik moe en gefrustreerd, zowel over het gebrek aan vooruitgang in mijn werk als aan de mislukte poging om de angst te neutraliseren. De gedachte aan er niet meer hoeven zijn werd steeds aanlokkelijker omdat ik niet meer zag hoe ik het leven moest doen. Aangereden worden door een vrachtwagen leek me prima optie om weken in een ziekenhuisbed te mogen liggen zodat ik in elk geval niet ook nog de uitdaging van het freelancebestaan erbij had en bovendien fysieke pijn had ter afleiding.

4.
Ironisch genoeg bleek mijn somberheid een negatieve invloed te hebben op het werk dat ik omwille van afleiding en vermindering van allerhande stress had gezocht. Dat drong pas goed door toen, terwijl ik aan het werk was, ik overspoeld werd door een onbedwingbare paniekaanval volgend op een opmerking over de aanslagen in Parijs de dag ervoor. Ik was onwetend omdat ik al maanden geen nieuws meer volgde. Gebeurtenis én reactie waren precies waarvoor ik ondanks alle pogingen om de angst te bezweren had gevreesd, louter de reactie precies wat mijn partner als onverdraaglijk had ervaren.
En Oom Angst keek smalend toe.
Desondanks, en dat verzacht de pijn van schrik en schaamte, kreeg ik nog een kans. Nog een lesje dat ik nodig uit mijn hoofd moest leren om het vervolgens voor Oom lief te kunnen declameren.

Afbeelding: Ashitaka uit ‘Princes Mononoke’, een anime van Studio Ghibli

Dit is onderdeel van een serie blogs – die uiteindelijk een boek moeten worden – gebaseerd op voorvallen gekleurd door de angst en onzekerheid die mij reeds lang plagen. Ze hebben me een grondige zelfkennis en grote waardering voor vriendschap opgeleverd, maar ook een grote belemmering gevormd in carrière en relaties. Hoog tijd voor opruimen en afsluiten.