“Je hebt maar één leven en het is je morele plicht dit te leven in overeenstemming met je eigen innerlijk. Je bent toch geen masochiste?”
– uit ‘Meisje Niemand’ van Tomek Tryzna
Dat je tijdens de file op de Antwerpse ring in je auto zit, onderweg naar een verrassingsfeest in Amsterdam voor een vriendin die veertig wordt. Het is eigenlijk een te grote opgave gezien je eeuwigdurende vermoeidheid, de afstand, de uilskuikens van mede-weggebruikers, maar ze is je zeer dierbaar, jullie kennen elkaar al 15 jaar elkaars ouders en vrienden, en je weet hoe de reis van je zal afvallen wanneer je eenmaal – roes van gelukzaligheid en Moscow Mule die je voor limonade aan zag- op dat dakterras staat, met uitzicht over het oostelijk havengebied gekleed in wit hemd, bretels aan je jeans en te krappe rode gympen uit de zak met bestemming rommelmarkt voor het ingestudeerde dansje.
Dat je gaat tanken vóór de grensovergang mede vanwege financiële overwegingen en eenmaal aan de kassa al je rekeningen leeg blijken te zijn. Dat ook blijkt dat je niet de eerste ben die dat overkomt; er bestaat een speciale regeling voor compleet met formulier. Maak je niet druk, zegt de dame achter de glazen wand, er zijn ergere dingen aan de hand in de wereld. Daar kun je het alleen maar roerend mee eens zijn. Je hebt niet zozeer last van schaamte als wel van het ongemak van de inmiddels vertrouwde onvoorspelbaarheid van het immer lage inkomen. Je hebt dat ondertussen als vaststaand gegeven aanvaard, maar is het wel zo’n onwrikbare toestand?
En nu genoeg met die voetbaltaal.
Toegegeven, ik werk niet 24/7, los van of dat nuttig is, maar wel hard, meestal met plezier en tamelijk efficient. Het punt is, en zelfs staat niet gebeiteld, dat schrijven verdomd weinig financiële compensatie oplevert als je (nog) niet tot de regionen van goden als Rutger Bregman bent doorgedrongen. Zelfs dan, in het geval van de freelancer, zijn het vaak niet de stukken in de krant die het geld doen binnenkomen, maar het feit dat bekendheid andersoortige klussen genereert. Zichtbaarheid. En als je die (nog) niet hebt door publicaties in vooraanstaande media, moet je je kop laten zien of heel zinnig uit de hoek komen op sociale media. Maar het leven is ook om te leven en niet alleen om je carrière uit te stippelen. Zie daar de spagaat ambitie versus levensdrang, plus de vraag of de diersoort mens zich überhaupt wel zo zou moeten uitputten. Ooit een poema met iCal gezien?
Dit is een pleidooi voor meer luieren. Weg met de ketenen van het kapitalistisch systeem!
‘Er wordt me van alle kanten verzekerd dat het erbij hoort, zo’n fase van lege rekeningen en onzekerheid. Die fase is echter al ingezet vlak nadat ik begon als zzp’er ondertussen bijna negen jaar geleden. Misschien wilde ik teveel verschillende dingen. Misschien was het niet handig om te verhuizen naar het buitenland en het netwerk geweven door suikerspinnen achter te laten – want dat gebeurt toch ondanks de geringe afstand. Misschien had ik me niet moeten laten ontmoedigen.
Het is de mantra van de freelancer: benut de tijden waarin je geen betaald werk hebt door ‘vrij’ werk te maken. In mijn geval stukken waarvoor ik veel moet lezen, stukken die moeten rijpen. Dat is onbetaalde tijd om mee te beginnen en dan is het nog niet gezegd dat je stuk wordt opgemerkt. Maar. Ho. Stop. En het maken om het maken dan? Ha. Vrij werk zou het ultieme visitekaartje moeten zijn. Marketingstrategie optima forma.
Zonder het te willen holderdebolderen de eurotekens door je hoofd, tuimelen ze van je tong wanneer je je mond opent om een vraag over je werk te beantwoorden. Want al heb ik hard gewerkt, de rekeningen zijn maar juist gedekt. PAS OP! Het energiepijl daalt met alarmerende snelheid! De creativiteit is schaars! Met het enthousiasme en de trefzekerheid die vereist zijn wanneer er acquisitie gepleegd moet worden is het somber gesteld!
En dan staat er nog altijd geen letter op papier. En dan is er nog geen cent verdiend.
Dat je een kleine triomf behaalt door in een kwaliteitskrant gepubliceerd te worden, en vervolgens het gloriemoment mist omdat je geen abonnement hebt en de betreffende redacteur er niet aan denkt je een mail te sturen dat het erin staat. Welk antwoord volgt er dan op de vraag ‘Waar kom jij uit?!’ Tja. Een grot afgezet met van in-alle-staten-zijnde-electrische spanning zeker?
[ADEMPAUZE]
“Het is ontzettend leuk om ergens heen te gaan waar geen tijdsbesparende apparaten bestaan, want dan kom je erachter dat je een heleboel tijd hebt. Normaliter heb je het veel te druk met werken om de apparaten te betalen die je tijd besparen zodat je niet zo hard hoeft te werken. […] Tijd kun je niet besparen, alleen besteden, wijs of dwaas.”
– Uit ‘De Tao van Poeh’, Benjamin Hoff
Wat is de clou van dit verhaal? Wat, lieve lezer, is in it for you? (En waarom kan me dat wat schelen?)
Mijn hart is dat van een konijn, mijn ogen registreren elke beweging, mijn oren fungeren als schotelantennes. Ik sta aan de grond genageld omdat al die impulsen me afleiden van mijn doel. Ik ben een dier. Wat kan mijn doel zijn? Laat ik ‘zijn’ kiezen omwille van het argument. ‘Zijn’ is samengesteld uit vele componenten. Werk en geld zijn er daar twee van. Het ene om geld te verdienen en vaardigheden in te zetten ten dienste van de samenleving en persoonlijke groei, het andere om comfortabel door het leven met al haar onvoorspelbaarheden te kunnen bewegen en in te zetten om de persoonlijke groei en vaardigheden te voeden (En zonder schuldgevoel op klaarlichte dag te spelen met de aquarelpotloden).
Hoe vul ik al die componenten in en bereik ik mijn doel? Met yoga en discipline, onder andere. Ik dacht altijd dat yoga en spiritualiteit integreren in je leven betekent dat je je terug trekt uit de samenleving zoals die is. Dat er niks bestaat tussen cyborg (de mens is zo’n beetje een smart devices ondertussen) en heremiet. Maar er is een groot gebied met vele nuances groen daartussen (zo zie ik het graag, omdat de natuur een belangrijke rol speelt in mijn voorstelling van een beter, ander leven dat ‘Zijn’ benadert) waarin beide zaken harmonieus naast elkaar kunnen bestaan. Discipline helpt daarbij. Daarom schrijf ik nu een uur voor niks of niemand dan mijzelf (de timer loopt, nog 49:41 te gaan), ben ik mijn bed pas uitgekomen toen mijn lichaam akkoord was (teruggekomen van vakantie met blaasontsteking en sensoren druipend van de info), heb ik mijn kundalini kriya en de bijbehorende opdracht gedaan, een brood gebakken (of toch een poging tot, een maand lang in de vriezer vond desem Magnus niet zo fijn) en met heel heel veel moeite níet mijn email gecheckt. Ik zit nergens echt op te wachten (alleen te hopen) en verder leidt het me toch maar weg van waar ik me op moet focussen: doen doen doen, zonder restricties, doen.
“En wat is een gemakkelijk leven? Weet jij wat geluk is? Geluk is eensgezindheid met jezelf, dat is de harmonie van de demonen in je binnenste.”
– Uit ‘Meisje Niemand’ van Tomek Tryzna
Ik ging op reis met vele vragen, verlangens en wensen. ‘Ben ik echt schrijver?’ stond op het vaandel. Het bewijs voor het schrijverschap – een oude kwestie – zou geleverd moeten worden door het neerpennen van tenminste één briljant stuk, pakkende reportage of interview waar diep menselijk inzicht uit blijkt. Nu, hier, op tafel, een schrift vol emotionele breinpus waar misschien een enkel passages de kritische grens van Publicatie kan passeren. Toch beschouw ik mezelf maar zo, simpelweg omdat de behoefte er is, omdat ik best handig ben met woorden in een bepaalde volgorde te zetten zodat er een betekenis ontstaat. Dat mijn navel vaak het onderwerp is (een kuiltje, beetje gebruind, als je ervan bovenaf op kijkt lijkt het op een poezenneusje, links ernaast een klein moedervlekje, dunne haartjes waarvan een paar over de rand haan de dieperik in groeien zoals soms borsthaar boven de kraag van een overhemd uitgroeit) moeten u en ik voor lief nemen.
Het afscheid van de schoenwinkel is in zekere zin een zegen omdat er nu tijd is om uit te zoeken wat ik echt wil en kan, te beginnen bij hoe ik wil dat mijn leven eruit ziet (mag het wat simpeler alstublieft?!). De reizende mens krijgt vaak de vraag ‘Wat doe je?’, kennelijk de grote definiërende factor, vooral bij het interne examen Zelfwaardering. Stelt u zich een woest briesende bok op een smal richeltje voor. Als ik dan zover kwam te zeggen dat ik schrijf – wat waar is en bovendien een creatieve eigenschap die verband houdt met mijn karakter – had ik de moeilijkste horde nog niet genomen. Talent en succes meten wij af aan de faam van het medium.
“Een mens wordt geboren en de wereld met hem. De wereld bestaat voor hem. En voor hem alleen.”
– Uit ‘Meisje Niemand’ van Tomek Tryzna
Nu zou ik kunnen beslissen me helemaal terug te trekken uit alles wat met traditionele vormen van werk en inkomen te maken heeft en genoegen nemen met een zeer sober leven, maar behalve een konijn en een bok huizen er ook een sociaal dier, een pauw en een luxepaard in mij. Zodoende zoek ik samen met een carrièrecoach, een koppel kundalini yogi’s, een stapel boeken en de mogelijkheden die de uitkeringsinstantie biedt naar de juiste kleur groen. “Vrijheid ligt in wat we kiezen te doen met de kaarten die we toebedeeld krijgen” schreef de onvolprezen Maria Popova naar aanleiding van het werk de ideeën van existentialistisch psycholoog Rollo May, en vertrouw ik erop dat elke natuurlijk genomen beslissing vanzelf leidt tot het antwoord.